Prof. Dr. Hakan TUNA
Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbni Sina Hastanesi
Nöroşirürji ABD Öğretim Üyesi
Komunikan hidrosefali, beyin omurilik sıvısının ventriküller içinde ve arasında serbest olarak dolaşabildiği ancak ventriküllerden çıktıktan sonra dolaşımının bozulduğu durumlarda ortaya çıkar. "Komunikan" kelimesi, beyin omurilik sıvısının açık olan ventriküller arasında hala akabildiği gerçeğini ifade eder.
Non-komunikan hidrosefali (obstrüktif hidrosefali) beyin omurilik sıvısının dolaşımının ventrikülleri birbirine bağlayan geçitlerden bir veya daha fazlası boyunca engellendiği hallerde ortaya çıkar. En yaygın nedenlerden biri, beynin ortasında yer alan üçüncü ve dördüncü ventriküller arasındaki küçük bir geçit olan Aquaduktus Sylvius'un daralması veya tıkanması sonucu ortaya çıkar.
Normal basınçlı hidrosefali, her yaştan insanı etkileyebilen, ancak yaşlılar arasında daha yaygın olarak görülen bir komunikan hidrosefali türüdür, . Subaraknoid kanama, kafa travması, enfeksiyon, tümör veya cerrahi işlemlerden kaynaklanabilir. Ancak, bilinmeyen nedenlerden dolayı bu faktörlerin hiçbiri mevcut olmasa bile normal basınçlı hidrosefali gelişebilir. Bu durumda idiyopatik normal basınçlı hidrosefali denir.
Hidrosefali ayrıca konjenital (doğusal) veya edinilmiş olarak sınıflandırılabilir. Konjenital hidrosefali doğumda mevcuttur ve bebeğin daha anne karnındayken gelişimi sırasında meydana gelen bazı olaylar veya etkiler veya genetik anormallikler nedeniyle oluşabilir. Nadir durumlarda, konjenital hidrosefali çocuklukta herhangi bir belirti veya bulguya neden olmayabilir, ancak yalnızca yetişkinlikte ortaya çıkabilir ve Aquaduktus Sylvius'un daralması ile ilişkili olabilir.
Edinilmiş hidrosefali doğum sırasında veya sonrasında her hangi bir dönemde gelişir. Bu tür hidrosefali her yaştan bireyi etkileyebilir ve yaralanma veya hastalıktan kaynaklanabilir.
Hidrosefali ex-vacuo, yukarıda belirtilen kategorilere tam olarak uymayan ve öncelikle yetişkinleri etkileyen başka bir hidrosefali türüdür. Hidrosefali ex-vacuo, felç, Alzheimer hastalığı veya diğer bunama hastalıkları veya travmatik yaralanmalar beyne zarar verdiğinde ortaya çıkar. Bu durumlarda beyin dokusu aslında küçülebilir.
Hidrosefalinin belirtileri
Erişkinlerdeki hidrosefalide tipik semptom üçlüsü şu şekilde ortaya çıkar:
yürüme bozukluğu ve yürüme zorluğu
hafif bunama
bozulmuş mesane kontrolü (idrar kaçırma)
Bu semptomların hepsi aynı anda ortaya çıkmayabilir ve bazen sadece bir veya iki semptom mevcuttur. Semptom üçlüsü genellikle yaşlanma süreciyle ilişkilidir ve normal basınçlı hidrosefli görülen hastaların çoğunluğu 60 yaşından büyüktür.
Hidrosefalinin tanısı
Hekim tarafından bir hidrosefali türünden şüphelenildiğinde, tanıyı doğrulamak ve kişinin şant tedavisine uygunluğunu değerlendirmek için genellikle aşağıdaki testlerden bir veya daha fazlası önerilir.
Klinik Muayene, fiziksel ve nörolojik muayeneden oluşur
Genişlemiş ventrikülleri tespit etmek için beyin görüntüleri
MR veya Bigisayarlı Tomografi
Tedavide kullanılacak şantın etkinliğinin tahmin etmek ve/veya şant basıncını belirlemek için BOS testleri
Lomber ponksiyon (belden su alma)
Harici lomber drenaj
BOS çıkış direncinin ölçülmesi