Prof. Dr. Hakan TUNA
Beyin ve Sinir Cerrahisi Uzmanı
Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi İbni Sina Hastanesi
Nöroşirürji ABD Öğretim Üyesi
Sinir sistemi, beyin omurilik sıvısı adı verilen bir sıvı içerir. Beyin tarafından her gün sürekli olarak beyin omurilik sıvısı üretilir. Bu sıvı beyin ve omurilik etrafında dolaşarak besinleri taşır, kirleri temizler ve bu hassas yapıları korur.
Beyin omurilik sıvısı, beyin içerisindeki içi boş odacıklar olan ventriküller içinde bulunur ve bu odacıkların aralarındaki kanallardan geçerek bir odacıktan diğerine dolaşır. ayrıca bazı odacıklarıdan beyin dış yüzeyine açılan kanallar vasıtası ile odacık siteminden çıkarak beyin ve omuriğiğin etrafında da dolaşır. Sonunda beyin omurilik sıvısı kan dolaşımına emilir.
Kafatasının içindeki normal basıncı korumak için beyin omurilik sıvısının üretimi, akışı ve emilimi dengede tutulmalıdır.
Çoğu sorun beyin omurilik sıvısı akışının tıkanması veya yetersiz emilimden kaynaklanır. Hidrosefali, beyin omurilik sıvısının normal üretimi ve emilimi bozulduğunda ventriküllerin içinde çok fazla beyin omurilik sıvısının birikmesidir.
Çocukluk çağı hidrosefalilerinin nedenleri
Hidrosefali genellikle başka bir sorunun belirtisidir ve bir çocuk nöroloğu ve beyin cerrahı nedenini belirleyebilir. Bazen hidrosefali hamilelik sırasında ve bazı durumlarda da doğumdan sonra gelişir.
Bazı durumlar beyin omurilik sıvısı akışında tıkanmaya neden olabilir:
Sinir sisteminin doğuştan düzensizlikleri, örneğin
Chiari malformasyonu
Spina bifida gibi nöral tüp defektleri
Dandy-Walker sendromu (beyinciği ve etrafındaki sıvı dolu boşlukları içeren doğuşsal bir beyin malformasyonu)
Araknoid kistler
Menenjit gibi enfeksiyon
Prematüre bebekleri etkileyebilen intraventriküler kanama
Beyincik kısmındaki tümör (posterior fossa)
Kafa yaralanması
Çocukluk çağı hidrosefalilerinin tanısı
Tipik olarak, hidrosefali çocuğun anne-babası veya çocuk doktoru tarafından çocuğun başı hızla büyümeye başladığında fark edilir. Bazı durumlarda, doğum öncesi bir ultrason veya MRI taraması anne karnında gelişmekte olan bir fetüste hidrosefaliyi tespit edebilir.
Çocukta hidrosefali şüphesi varsa, hekim kapsamlı bir fiziksel muayene yapacak ve ayrıntılı bir aile ve hasta geçmişi isteyecektir. MR gibi görüntüleme çalışmaları tanı için önemlidir ve bazen hidrosefalinin ilerleyip ilerlemediğini takip etmek için tekrarlanması gerekebilir.
Çocukluk çağı hidrosefalilerinde tedavi
Şant
En yaygın hidrosefali tedavisi, tıkanıklığı aşmak veya beyin omurilik sıvısının daha iyi akışını sağlamak için cerrahi olarak vücudun içine yerleştirilen küçük bir silikon tüp parçası olan şanttır.
Şant, sıvının içinden tek yönde akmasını sağlar. Bir valf sistemi akışı düzenler ve şantın düzgün çalıştığından ve enfeksiyon belirtisi olmadığından emin olmak için sık sık test edilebilen bir beyin omurilik sıvısı rezervuarı oluşturur.
Endoskopik Üçüncü Ventrikülostomi
Belirli hastalarda belirli hidrosefali tipleri şantlamaya bu alternatifle tedavi edilebilir. Cerrah endoskopik bir yaklaşım kullanır ve tıkanıklığı aşmak ve beyin omurilik sıvısının daha normal akışını sağlamak için etkilenen ventrikülde küçük bir delik açar.
Ameliyattan Sonra
Çocuğun iyileşme sürecini takip etmede takip bakımı son derece önemlidir.